Soạn bài Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh - Lí Bạch

* Bố cục: 2 phần

- Phần 1 (hai câu đầu): Cảnh đêm thanh tĩnh

- Phần 2 (hai câu tiếp): Cảm nghĩ của tác giả

Câu 1 (trang 124 sgk ngữ văn 7 tập 1)

Hai câu thơ đầu thiên về tả cảnh, hai câu sau thiên về tả tình

     + Hình ảnh ánh trăng suốt hiện ở “sàng tiền” thể hiện sự thao thức, trăn trở không ngủ được của nhà thơ: Lí Bạch yêu trăng, nhớ quê

     + Câu thơ thứ 2: Ánh trăng tràn ngập không gian đồng nghĩa với việc vị trí ngắm trăng thay đổi từ sàng tiền tới song tiền: tâm trạng bâng khuâng, xao xuyến

⇒ Hai câu thơ đầu, từ cảnh nhận ra tình

- Hai câu thơ sau: nỗi niềm nhớ cố hương hiện hữu rõ nét

     + Ngẩng đầu nhìn trăng sáng: Vầng trăng thanh tĩnh, sáng dịu hiền hiện ra, đây là đêm trăng đẹp nhưng yên tĩnh

→ Mối quan hệ nhân quả giữa cảnh và tình tác động qua lại: Vì trăng sáng nên không ngủ được, không ngủ được càng thấy trăng sáng hơn, đẹp hơn

Câu 2 (trang 124 sgk ngữ văn 7 tập 1)

Hai câu thơ cuối giống hệt nhau về: cấu trúc ngữ pháp, từ vựng, số lượng chữ

Động từ Danh từ Động từ Tình từ Danh từ
Câu 3 Cử đầu vọng minh nguyệt
Câu 4 Đê đầu cố hương

- Tác dụng phép đối: Làm nổi bật hình ảnh, sự vật, giúp tác giả thể hiện rõ dụng ý của mình

Câu 3 (trang 124 sgk ngữ văn 7 tập 1)

Các động từ được sử dụng trong bài Tĩnh dạ tứ: nghi (ngỡ), vọng (nhìn), đê (cúi), tư (nhớ)

Từ các động từ này ta có thể nắm được mạch cảm xúc của bài thơ. Bốn động từ đều bị lược đi chủ thể hành động, nhưng có thể khẳng định rõ chủ thể trữ tình và chủ thể hành động

     + Nhân vật trữ tình tỉnh dậy thì nhận thấy ánh sáng lọt qua khe cửa, ngỡ ngàng không rõ sương hay trăng, nhà thơ ngẩng lên như thể xác nhận

     + Khoảnh khắc ngẩng đầu gợi lên trong lòng tác giả niềm nhớ thương quê cũ

     + Hành động cúi đầu như cố nén đi nguồn cảm xúc đang trào dâng

→ Các động từ được sử dụng trong bài là ngọn nguồn của mạch cảm xúc của nhà thơ.

Luyện tập

Có người dịch hai câu thơ của Lý Bạch sang hai câu thơ lục bát:

“ Đêm thu trăng sáng như gương

Lý Bạch ngắm cảnh nhớ thương quê nhà”

Nếu dịch thành hai câu thơ này sẽ không làm sáng tỏ được tấm lòng cố hương cũng như không thể làm người đọc nhìn thấy cảnh đẹp của đêm trăng thanh tĩnh

     + Hơn nữa cách dịch đó làm làm ta hình dung được những băn khoăn, trằn trọc của nhà thơ trong đêm trăng sáng thanh tĩnh.

     + Các cử động của nhân vật trữ tình dường như không xuất hiện (cử đầu, đê đầu)

→ Các động từ được sử dụng để thể hiện hành động và tâm trạng của nhân vật trữ tình.